Hoe blijf je als trainer ‘creativiteit’ zelf creatief
geïnspireerd? Ik lees je blog Manja en voel direct weer die bekende steek van ... ja van wat eigenlijk ... jaloezie misschien wel, of afgunst ... of onvermogen ... allemaal
bijzonder niet voedende gevoelens voor mijn creativiteit! Ik worstel daarmee! Ik
zie regelmatig dat mensen een invulling lijken te geven aan hun leven vanuit een
gemis. Zoals een gepeste leerling later docent wordt om kinderen te behoeden,
of zoals de persoon die worstelt met ziele nood later dominee wordt. Zo vraag
ik me wel eens af waarom creativiteit zo’n diep geworteld onderwerp voor mij
is.
Ik ga namelijk bijna nooit naar musea, of voorstellingen, of
lezingen of zelfs concerten. Ook ik heb 'the artist way' van Julia Cameron
gelezen. Ik ben niet verder gekomen dan die 'artist date', omdat ik daar niet aan
toe kom. Ik kan je niet vertellen hoe schuldig ik me daarover heb gevoeld. En
nog steeds. Ik vraag me oprecht af of ik eigenlijk wel 'een echte artiest' ben.
Ik heb me altijd klein gevoeld naast de 'truly creative people of this world'.
Ongemakkelijk ook. Ik heb een aantal jaar les gegeven bij de bachelor 'musician
3.0' van het conservatorium van Utrecht. Ik was zwaar onder de indruk van de
creatieve vermogens van deze jonge mensen en liep genadeloos aan tegen mijn
eigen gebrekkige creatieve competenties. Zeker, mijn verbeeldingskracht is
groot maar van vergelijkbare grootte is mijn controledrift en mijn angst om los
te laten. Ik haat chaos! Ik heb absoluut de veiligheid nodig van ‘weten hoe het
gaat’ voordat ik durf om daarbinnen te gaan spelen. Ik heb ook de veiligheid
nodig van mensen om me heen die bereid en nieuwsgierig zijn me te ontmoeten. De
meest vreselijke training die ik afgelopen twee jaar heb gegeven was voor een
club van musici die al jaren bezig waren creativiteit in hun eigen musiceren en
lesgeven een centrale rol te geven. Genadeloos legde zij (en ikzelf) mij langs
de meetlat van 'truly creative' en ik zakte voor die test.
Toch noem ik mezelf 'een creatief denker' en hoorde ik
mezelf laatst in een interview ook zomaar zeggen dat ik 'een muzikant' was. Dat
is nieuw. Ik heb mezelf altijd geïdentificeerd als 'muziekdocent'. Ik heb er
bijna 45 jaar voor nodig gehad om dat uit te durven spreken. Hoe komt het dat
ik daar zo lang voor nodig heb gehad?
Ik was een slim kind, en een sportief kind en een muzikaal
kind. Op de middelbare school sprak de decaan in mijn eindexamenjaar de
legendarische woorden 'wat zonde van jouw intelligentie' toen ik hem vertelde
dat ik naar het conservatorium wilde. Ik heb altijd het gevoel gehad dat die
verbeeldingskracht van me wel nut
moest hebben. En dus werd ik docent, en later docentenopleider nu trainer. En wat is de kern van de boodschap van al
mijn lezingen, trainingen en keynotes? Ontwerp onderwijs waarin de leerling,
het kind, de jong volwassenen de ruimte krijgt om te ontdekken, onderzoeken,
uitproberen, creëren, samen en alleen…zodat die kan opgroeien tot een
evenwichtig mens die in staat is perspectieven van anderen in te nemen, de
dialoog aan te gaan, en een wereld vorm te geven die er nog niet is. Ontwerp
onderwijs dat ‘zinnig’ is i.p.v. ‘nuttig’.
Ik ben mezelf aan het helen.
Creativiteit is voor mij niet één ding. Creativiteit is een
verzameling van competenties. Kwaliteiten die ontwikkelbaar zijn mits je er
goed voor zorgt.
 |
| (creativiteitsroos van Lucas, (2013) Progression in Student Creativity in School) |
Creativiteit is vrijheid. Vrijheid omdat je altijd de situatie
opnieuw kan bezien, iets anders mag proberen, fouten mag maken. Daar waar
mensen elkaar ontmoeten en oordeelloos en liefdevol met elkaar in contact
komen. In een iteratief proces elkaar versterken, ondersteunen, tegenhouden,
stimuleren. Niet alleen om ‘het juiste antwoord’ te vinden, maar om de
onzekerheid te kunnen verdragen.
Ik voed mijn creativiteit niet door naar veel kunstuitingen
te gaan. Ik voed haar door naar mijzelf te gaan. Door stilte te zoeken om alle
tegenstrijdigheden die in mij huizen de ruimte te geven. Mijn artist date is de
wandeling in het bos, of het schoonmaken van het kippenhok. Mijn artist date is
de kop koffie met mensen die zichzelf toestaan om vragen te stellen over wie ze
zijn en waarom. Mijn artist date is de ontmoeting waar ik een goed
gevoel van krijg.
Ik haak af als er oordeel is, zoals bij de
bovengenoemde training waar vanaf het begin een sfeer hing van ‘maar dat is niet waarlijk creatief !’.
Daar voelde ik me namelijk precies hetzelfde als toen mijn decaan riep dat het
zonde van mijn intellect was. Ik ben niet mijn hoofd, noch mijn hart noch mijn
handen. Ik probeer alles te zijn. En vóór alles probeer ik vrij te zijn. Van
oordeel en dogma.
Op 11 december geef ik voor het eerst sinds mijn afstuderen in 1998 een concert als solo saxofonist. Alles wat ik ooit heb willen spelen, waar ik intens gelukkig van word staat op het programma. het thema van het concert is mijn diepe fascinatie voor de rijkheid van de klanken van de saxofoon...misschien voldoende artist date voor dit half jaar. Discipline, Volharding, Onderzoek, Samenwerking en ruimte voor mijn eindeloze Verbeelding.
